Blog 32 Levensbeschouwing en religie

Zelfbewustzijn maakte de mens ook bewust van de eindigheid van het leven. En de angst voor dood en onheil zorgde er voor dat hij in alles de wil van goden meende te herkennen. Religie lijkt in hoge mate gebaseerd op deze angst voor de dood en verdriet.

De oudst omschreven religie stamt uit India in de vorm van het Hindoeïsme. Meer dan 1000 jaar v.Chr. kende men daar een polytheïsme, onderbouwd met een breed scala aan wetten en moraal, omschreven in oude geschriften als de Veda’s en de Upanishaden. Tussen 1000 en 500 v. Chr. zien we ook een polytheïsme bij de oude Grieken.

In de 6^e eeuw v.Chr. vinden er gelijktijdig zowel bij de Grieken, alsook in het verre Oosten én in India grote veranderingen in het denken plaats. Men vormde zich een ander beeld van de wereld en men waagde zich aan filosofische beschouwing over het leven, ook al lieten ze hun geloof in de goden niet los.

In India ontwikkelde zich het Boeddhisme als een vorm van levensbeschouwing, die moet leiden tot inzicht en rust. Onder keizer Ashoka (330 v.Chr.) werd het Boeddhisme als levenswijze tot ‘staatsreligie’ verheven, waarbij het evenwel toegestaan was de oude goden trouw te blijven en te aanbidden. Boeddha plaatste ‘inzicht’ tegenover ‘geloof’.

Parralel aan het Boeddhisme en de opkomst van de Griekse ‘filosofie’ ontwikkelde zich in China rond 600 v.Chr. het Taoïsme en het Confucianisme. Geen religies, omdat het Chinese denken geen godsbegrip kende, maar vormen van levensbeschouwing met gedragsregels. Het Confucianisme met een levenslang leren, versus het meer kinderlijk eenvoudig accepteren van ‘de weg’, Tao, en het niet handelen tegen de aard der dingen in binnen het Taoïsme. Het meer ‘niet doen’, wu wei, van Lao Tzu, want: Wie niets meer wil, kent ook geen lijden.

Het monotheïsme meldt zich met de komst van het Christendom, na 600 jaar gevolgd door de Islam, als een religie van Abraham en Allah. Waar het Boeddhisme, het Taoïsme en het Confucianisme zich vooral als een levensbeschouwing profileren, proberen het Christendom en de Islam de mensheid te binden en een basis te bieden aan de hand van geboden. Toch moet de hemel of het Nirwana, alsook reïncarnatie, onze angst voor de dood beteugelen.